Vandaag zag ik op het You Tube kanaal van de Canadese evolutionaire
gedragswetenschapper Gad Saad een
krachtige boodschap die bij mij een hele reeks aan emoties, van wanhoop,
machteloosheid en woede tot hoop, kracht en positiviteit. losmaakte. Het was als
het ware een ‘rollercoaster’ die mij voerde door twee landschappen, aan de ene
kant de desolate wereld van Rutte III (en alle andere klonen): “A rapidly unfolding
Orwellian nightmare” met “A tsunami of lunacy” waar de “Individuality of
persons is vanishing” en “Personal responsibility is fading”. Aan de andere kant het landschap van de hoop:
de wereld waar “We all have a stake in this”, we all have a voice, and the
ability to change hearts and minds.”
Hoewel de context van de video zich vooral richt op het
zogenaamd progressieve klimaat op Westerse universiteiten en de verwoestingen die dat
klimaat met zich meebrengt, gaat het in meer algemene zin over het politieke
klimaat dat momenteel in de Westerse samenleving heerst. Een klimaat waar we
ook in de gezondheidszorg mee te maken hebben: zielloze bureaucratische
onverschilligheid overgoten met een saus van rekenmodellen en statistieken
waaruit iedere menselijke factor ‘gezuiverd’ is. Met dat klimaat heb ik, als
zorgverlener die waarde hecht aan de uitgangsprincipes van zijn beroepscode,
maar vooral ook als mens die compassie, respect en samenwerking als belangrijke
waarden beschouwt, veel moeite. Maar dat is niet mijn grootste zorg.
Klimaten kun je namelijk beïnvloeden en veranderen.
Voorwaarde daarbij is dat je je daarvoor inzet. Dat hoeft niet heel
spectaculair te zijn: als iedereen die als professional in de gezondheidszorg
werkt zich daadwerkelijk gaat houden aan wat zijn beroepscode voorschrijft, dan
is dat al een flinke stap. Als iedereen zich dan ook nog gaat gedragen volgens
zijn persoonlijke normen en waarden, dan denk ik dat het klimaat zomaar ineens
om kan slaan. Het lijkt zo simpel……
Dat de realiteit iets hardnekkiger is, weten we inmiddels.
Het merendeel van de zorgprofessionals klaagt steen en been, voelt zich niet
senang binnen de werkplek en de arbeidsomstandigheden, maar neemt geen
individuele verantwoordelijkheid voor wat er allemaal misgaat: Als ik voor
iedere keer dat ik hoor dat er, ondanks evidente schade voor de patiënt (er
raken dagelijks mensen steeds verder geïnvalideerd en er gaan dagelijks mensen
dood in dit zorgstelsel en bijbehorende attitude), (ge)(mis)handeld wordt omdat dat
nou eenmaal de regels zijn, een cent kreeg, dan denk ik dat ik inmiddels toch redelijk in
de richting van de miljonair status zou komen. In collectieve zin doen de
meeste beroeps en patiënt belangenclubs keurig mee aan dit spel. . En met die houding,
zowel individueel als collectief heb ik de meeste moeite: het merendeel van de
zorgprofessionals en het merendeel van hun vertegenwoordigers is verworden tot
een laffe verzameling hypocrieten die zielloos, wezenloos en zonder enige reflectie hun dagelijkse werk
verrichten.
Hoe kan het anders
dat het huidige zorgstelsel nog steeds niet van ‘onderop’ op zijn kop is gezet?
Hoe komt het anders dat er nog steeds geen zorgopstand is uitgebroken?
Het zou dus anders moeten en gelukkig kan het ook anders. De
voorbeelden die daarvan zijn en de mensen die hiermee bezig zijn, nemen toe en
houden mij op de been, net zoals de dagelijkse contacten met patiënten en
collega’s die zich ondanks hun passiviteit ‘naar boven’ toe een slag in de
rondte (helaas vaak ook een burn out) werken, mij in ieder geval geloof en hoop
geven.
Over dat ‘anders’ wil ik hier trouwens nog wel iets aardigs
kwijt. Ik ben zo nu en dan redelijk begeesterd en heb dan de neiging om in ‘het
grote gebaar’ te vallen. Zo nodigde ik onlangs een aantal in mijn ogen bezielde
mensen uit om eens een aantal zorgideeën verder te bediscussiëren en te
concretiseren. Als onderwerp bij de mail gaf ik op: ‘maatschappelijke
vernieuwende zorg’. Klinkt groots en meeslepend, toch? Een van deze mensen
reageerde hierop met iets dat me weer met beide benen op de grond zette: “Zelf
roepen woorden als vernieuwend en verníeuwing bij mij vaak direct vraagtekens
op. Het goede bestaat, de essentie bestaat, daar is m.i. niks nieuws aan, maar
het raakt vooral steeds verder uit beeld in zorg en welzijn. Wie daar wél aan
vasthoudt lijkt ineens vernieuwend, moedig, dwarsdenker, etc., maar dat is m.i.
zeer relatief.”
Ik ga
dit epistel afsluiten met nog een citaat uit dezelfde mail: ´Ik zie mensen,
hele goede zorgmensen inmiddels weglopen uit de cure, en (terecht) naar de
toppers in de care komen, omdat ze niet gezien en gehoord worden door de
beleidsbepalers in hun eigen organisatie. En het gat in kwaliteit gaat daarom
alleen maar groter worden, hoe hard mensen uit de cure ook mogen roepen dat ze
met innovatie of vernieuwing bezig zijn. Buiten het licht van
schijnwerpers en (social) media is al heel veel goeds gaande. Opvallende is dat
juist op die plekken niet al teveel aandacht gaat naar externe communicatie
daarover, en juist daardoor zijn ze misschien wel zo goed, omdat ze niet teveel
meedoen aan het vergelijkende marktspelletje, maar bij de essentie blijven.”
Het
kan dus wel degelijk anders en het gebeurt ook anders. Wat ik hoop en waar ik
me voor zal inzetten is dat deze mensen de verbinding met elkaar gaan zoeken,
vanuit die verbinding ook meer aandacht gaan besteden aan ‘ externe
communicatie’ en zo uitgroeien tot een groep die ‘van onder af’ de vuist kan maken die zo hard nodig is.
Lex
Vink
De video van Gad Saad, die een ruime 8 minuten duurt, vind je hier: https://www.youtube.com/watch?v=A16x0YT4iYM
Reacties
Een reactie posten